Улаанбаатар хотын хүйтний улирлын агаарын чанарын төлөв байдал

/2017 оны 4 дүгээр сар/

Улаанбаатар хотын агаарын чанарыг гэр хороолол, автозам, орон сууцны хороолол, үйлдвэрийн дүүрэг орчимд агаар бохирдуулах бодис болох хүхэрлэг хий (SO₂), азотын давхар исэл (NO₂), РМ2.5 тоосонцор, PM10 тоосонцор, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл (CO), озон (О₃) болон цаг уурын үзүүлэлтүүдийг автомат болон автомат бус багажаар хэмжин тодорхойлж байна.

2016-2017 оны хүйтний улирал буюу 2016 оны 10-12, 2017 оны 1-4 дүгээр сард Улаанбаатар хотын агаар дахь агаар бохирдуулах бодисын дундаж агууламжийг өмнөх оны буюу 2015-2016 оны хүйтний улирлын дундаж агууламжтай харьцуулахад PM10 тоосонцор 7мкг/м³-ээр буюу 5%-аар, PM2.5 тоосонцор 3мкг/м³-ээр буюу 3%-аар, азотын давхар исэл 8мкг/м³-ээр буюу 19%-аар тус тус их, хүхэрлэг хийн агууламж 12мкг/м³-ээр буюу 27%-аар бага байлаа.

Улаанбаатар хотын хүйтний улирлын агаарын чанарыг агаар бохирдуулах бодис тус бүрээр дараах хэсэгт харуулав.

РМ10 тоосонцор

Зураг 1.  PM10 тоосонцрын хүйтний улирлын дундаж агууламж, 2011-2017он

Улаанбаатар хотын агаар дахь PM10 тоосонцрын 2016 оны 10-12 сар, 2017 оны 1-4 дүгээр сарын дундаж агууламжийг 2011-2012 оны мөн үетэй харьцуулахад 60%-аар, 2012-2013, 2013-2014 онуудтай харьцуулахад тус бүр 41%-аар, 2014-2015 онтой харьцуулахад 20%-аар тус тус бага байсан бол 2015-2016 онтой харьцуулахад 5%-аар их байна.

Хүйтний улирлын дундаж агууламжийг агаарын чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж /цаашид ХА гэх/-тай харьцуулахад 2011-2012 онд 3.8 дахин, 2012-2013 он, 2013-2014 онд 2.6 дахин, 2014-2015 онд 1.9 дахин, 2015-2016 он, 2016-2017 онд 1.5 дахин их байна. (Зураг 1)

Зураг 2.  Хүйтний улирлын PM10 тоосонцрын

 сарын дундаж агууламж, 2012-2017он

Агаарын чанарын нийт суурин харуулуудын дүнгээр PM10 тоосонцрын 2017 оны 4-р сарын дундаж агууламж 103мкг/м³ байгаа нь өмнөх оноос 11%-аар их байна (Зураг 2).

PM10 тоосонцрын 24 цагийн дундаж агууламжийг 2017 оны 4 дүгээр сард 11 цэгт нийт 311 удаа хэмжилт хийснээс 195 удаа буюу 63% нь агаарын чанарын стандарт дахь ХА-аас давсан.

4 дүгээр сард 24 цагийн дунджийн хамгийн их агууламж Толгойт орчимд 408мкг/м³ хүрсэн нь АЧС дахь ХА-тай харьцуулахад 4.1 дахин их байсан байна.

РМ2.5 тоосонцор

Зураг 3.  PM2.5 тоосонцрын хүйтний улирлын дундаж агууламж, 2011-2017он

Улаанбаатар хотын агаар дахь PM2.5 тоосонцрын 2016 оны 10-12 сар, 2017 оны 1-4 дүгээр сарын дундаж агууламжийг 2011-2012 оны мөн үетэй харьцуулахад 32%-аар, 2012-2013 онтой харьцуулахад 26%-аар, 2013-2014 онтой харьцуулахад 6%-аар тус тус бага байсан бол 2014-2015 онтой харьцуулахад 12%-аар их, 2015-2016 онтой харьцуулахад 3%-аар их байна.

Хүйтний улирлын дундаж агууламжийг агаарын чанарын стандарт дахь ХА-тай харьцуулахад 2011-2012 онд 2.8 дахин, 2012-2013 онд 2.6 дахин, 2013-2014 онд 2 дахин, 2014-2015 онд 1.7 дахин, 2015-2016, 2016-2017 онд 1.9 дахин их байна. (Зураг 3)

Зураг 4. Хүйтний улирлын PM2.5 тоосонцрын

сарын дундаж агууламж, 2012-2017он

Агаарын чанарын суурин харуулуудын дүнгээр PM2.5 тоосонцрын 2017 оны 4-р сарын дундаж агууламж 27мкг/м³-д хүрсэн бөгөөд өмнөх оноос 29%-аар их байна (Зураг 4).

PM2.5 тоосонцрын 24 цагийн дундаж агууламжийг 2017 оны 4 дүгээр сард нийт 7 цэгт 198 удаа тодорхойлсноос 53 удаа буюу 27% нь АЧС дахь ХА-аас давсан тохиолдол ажиглагдсан.

24 цагийн дунджийн хамгийн их агууламж Толгойт орчим 112мкг/м³ хүрч АЧС дахь ХА-тай харьцуулахад 2.2 дахин их байсан байна.

Азотын давхар исэл (NO₂)

Зураг 5.  Азотын давхар исэл NO2-ийн хүйтний улирлын дундаж агууламж, 2011-2017он

Улаанбаатар хотын агаар дахь азотын давхар ислийн 2016 оны 10-12 сар, 2017 оны 1-4 дүгээр сарын дундаж агууламжийг 2011-2012 оны мөн үетэй харьцуулахад 9%-аар, 2012-2013 онтой харьцуулахад 28%-аар, 2013-2014 онтой харьцуулахад 2%-аар тус тус бага байсан бол 2014-2015 онтой харьцуулахад 14%-аар, 2015-2016 онтой харьцуулахад 19%-аар тус тус их байсан байна.

Хүйтний улирлын дундаж агууламжийг агаарын чанарын стандарт дахь ХА-тай харьцуулахад 2011-2012 онд 1.1 дахин, 2012-2013 онд 1.4 дахин, 2013-2014 онд 1.02 дахин их байсан бол 2014-2015 он, 2015-2016 он, 2016-2017 онуудад ХА-аас даваагүй байна. (Зураг 5)

Зураг 6. Хүйтний улирлын азотын давхар ислийн

 сарын дундаж агууламж, 2012-2017он

Агаарын чанарын суурин нийт харуулуудын дүнгээр азотын давхар ислийн 2017 оны 4-р сарын сарын дундаж агууламж 35мкг/м³ байгаа нь өмнөх оноос 17%-аар их байна (Зураг 6).

Азотын давхар ислийн 24 цагийн дундаж агууламжийг 2017 оны 4 дүгээр сард нийт 13 цэгт 347 удаа тодорхойлсноос 63 удаа буюу 18%-д нь АЧС дахь ХА-аас давсан.

24 цагийн дунджийн хамгийн их агууламж 13-р хороолол орчимд 106мкг/м³ хүрсэн нь АЧС дахь ХА-тай харьцуулахад 2.1 дахин байсан байна.

Хүхэрлэг хий (SO₂)

Зураг 7.  Хүхэрлэг хий SO2-ийн хүйтний улирлын дундаж агууламж, 2011-2017он

Улаанбаатар хотын агаар дахь хүхэрлэг хийн 2016 оны 10-12 сар, 2017 оны 1-4 дүгээр сарын дундаж агууламжийг 2011-2012 оны мөн үетэй харьцуулахад 39%-аар, 2012-2013 онтой харьцуулахад 18%-аар, 2015-2016 онтой харьцуулахад 27%-аар тус тус бага байсан бол 2013-2014 он, 2014-2015 онуудтай харьцуулахад тус бүр 3%-аар их байна.

Хүйтний улирлын дундаж агууламжийг агаарын чанарын стандарт дахь ХА-тай харьцуулахад 2011-2012 онд 1.1 дахин их байсан бол бусад онуудад хүлцэх агууламжаас даваагүй байна. (Зураг 7)

Зураг 8. Хүйтний улирлын хүхэрлэг хийн сарын

 дундаж агууламж, 2012-2017он

Агаарын чанарын суурин харуулуудын дүнгээр хүхэрлэг хийн 2017 оны 4-р сарын дундаж агууламж 13мкг/м³ байсан нь өмнөх оны  мөн үеийн түвшинд байлаа. (Зураг 8). Хүхэрлэг хийн 24 цагийн дундаж агууламжийг 2017 оны 4 дүгээр сард нийт 14 цэгт 346 удаа хэмжилт хийснээс 7 удаа буюу 2%-д нь АЧС дахь ХА-аас давсан тохиолдол ажиглагдсан. 24 цагийн дунджийн хамгийн их агууламж Зурагт орчимд 64мкг/м³ хүрсэн нь АЧС дахь ХА-тай харьцуулахад 1.3 дахин их байсан байна. Дэлгэрэнгүй үзэх